Βουλευτικό
15 Ιανουαρίου 1822 - 17 Απριλίου 1826Όρκος
Τ ο Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος, όπως ψηφίστηκε από την Α΄ Εθνοσυνέλευση την 1η Ιανουαρίου 1822, θέσπισε δύο Σώματα τα οποία αποτέλεσαν τη Διοίκηση, το Βουλευτικό και Εκτελεστικό. Δεδομένου ότι η νομοθετική λειτουργία ανατέθηκε από κοινού στα δύο Σώματα, οι αποφάσεις του Βουλευτικού αποκτούσαν ισχύ μόνο μετά την επικύρωσή τους από το Εκτελεστικό, ενώ τα σχέδια νόμων του τελευταίου τίθεντο σε εφαρμογή μετά την ψήφισή τους από το Βουλευτικό. Βασικές αρμοδιότητες του Βουλευτικού, βάσει του Προσωρινού Πολιτεύματος, ήταν η ψήφιση νόμων, η επικύρωση αποφάσεων σχετικών με πόλεμο, ειρήνη ή σύναψη συνθήκης, η επικύρωση των προϋπολογισμών και απολογισμών της Διοίκησης, καθώς και η έγκριση των προαγωγών των στρατιωτικών.
Ο Νόμος της Επιδαύρου (Σύνταγμα του Άστρους), όπως ψηφίστηκε από τη Β΄ Εθνοσυνέλευση στις 13 Απριλίου 1823, επέφερε αλλαγές στη σχέση των δύο Σωμάτων, ενισχύοντας τη θέση του Βουλευτικού έναντι του Εκτελεστικού, καθώς το έως τότε δικαίωμα απόλυτης αρνησικυρίας του
δεύτερου μεταβλήθηκε σε δικαίωμα αναβλητικής. Επιπλέον με Ψήφισμα η Β΄ Εθνοσυνέλευση ανέθεσε από κοινού στα δύο Σώματα τον διορισμό και την παύση των επάρχων –αποκλειστική έως τότε αρμοδιότητα του Εκτελεστικού. Τέλος, η Β΄ Εθνοσυνέλευση διεύρυνε τις αρμοδιότητες του Βουλευτικού και σε άλλους τομείς, όπως η σύναψη δανείων με εγγύηση τα εθνικά κτήματα (δημόσια περιουσία), η απόφαση για εκποίηση μέρους αυτών, καθώς και η προστασία της ελευθεροτυπίας και της δημόσιας εκπαίδευσης.
Σύμφωνα με το Προσωρινόν Πολίτευμα, το Σώμα απαρτιζόταν από εκλεγμένους παραστάτες (βουλευτές) με ετήσια θητεία. Ο τρόπος εκλογής των βουλευτών δεν προσδιορίστηκε, παραπέμποντας στην ψήφιση ειδικού εκλογικού νόμου, ωστόσο δικαίωμα του εκλέγεσθαι είχαν Έλληνες πολίτες άνω των 30 ετών. Το Προσωρινόν Πολίτευμα έθεσε επίσης κάποιους γενικούς κανόνες λειτουργίας του Βουλευτικού: συνεδρίαζε κάθε μέρα και για να θεωρείται έγκυρη η συνεδρίαση ήταν απαραίτητη η παρουσία των δύο τρίτων των βουλευτών.
Υπεύθυνος για τον καθορισμό της ώρας έναρξης και λήξης της συνεδρίασης ήταν ο πρόεδρος, ο οποίος είχε και την αρμοδιότητα να συγκαλεί το Σώμα σε έκτακτη συνεδρίαση.
Ο Νόμος της Επιδαύρου δεν επέφερε ουσιαστικές αλλαγές στη λειτουργία του Βουλευτικού. Στις 5 Ιανουαρίου 1825, το ίδιο το Σώμα ψήφισε τον κανονισμό λειτουργίας του, την Τάξιν των συνελεύσεων του Βουλευτικού, ο οποίος ρύθμιζε μια σειρά από ζητήματα που σχετίζονταν με την οργάνωση και την ομαλή διεξαγωγή των συνεδριάσεων. Τα κυριότερα από αυτά αφορούσαν τις αρμοδιότητες του προέδρου, την παρουσία των βουλευτών και τις μυστικές συνεδριάσεις του Σώματος.
Το Α΄ Βουλευτικό συγκροτήθηκε τον Ιανουάριο του 1822 από πρόσωπα που είχαν αποστείλει οι τοπικές διοικήσεις (Πελοποννησιακή Γερουσία, Άρειος Πάγος, Γερουσία Δυτικής Χέρσου Ελλάδος) και τα ναυτικά νησιά (Ύδρα, Σπέτσες, Ψαρά). Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους ψηφίστηκε ο εκλογικός νόμος, ο οποίος αναθεωρήθηκε από την Β΄ Εθνοσυνέλευση τον Απρίλιο του 1823. Οι εκλογές για την ανάδειξη των μελών του Β΄ και Γ΄ Βουλευτικού διεξήχθησαν βάσει του εκλογικού νόμου.
Πηγές
ΑΕΠ τ. 2, 637-638
ΑΕΠ τ. 3, 23-35, 87-103
Δημακόπουλος, 1964, 207
Φίλος του Νόμου, 1825 φ. 88
Βιβλιογραφία
Αγγελόπουλος, 1926
Αλιβιζάτος, 2011, 42-48
Αμυγδάλου-Κολοβός, 2018
Δασκαλάκης, 1966β, 114-115
Δημακόπουλος, 1966α, 96-98, 102-105
Δημακοπούλου, 1981, 567
Πετρακάκος, 1935 τ. 1, 288-296
Σβώλος, 1998, 62-70