Πληρεξούσιοι Γ' Εθνοσυνέλευσης (Επιδαύρου)

Υπόμνημα εργασίας
 
Η Γ΄ Εθνοσυνέλευση απαρτίστηκε από πληρεξουσίους που είχαν προκύψει από εκλογές ανά επαρχία, σύμφωνα με τον εκλογικό νόμο που είχε αναθεωρηθεί στη Β΄ Εθνοσυνέλευση. Η σύνταξη ενός πλήρους και τεκμηριωμένου καταλόγου...

... των προσώπων που συμμετείχαν στις εργασίες της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης της Επιδαύρου αποτελεί ερευνητική πρόκληση, καθώς δεν υπάρχει επίσημος και αναλυτικός κατάλογος των νόμιμων πληρεξουσίων που έγιναν δεκτοί στις εργασίες του Σώματος και συμμετείχαν σε αυτό. Ο κατάλογος των 146 αντιπροσώπων της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης στην Επίδαυρο που ακολουθεί, παρουσιάζει αποκλίσεις –αριθμητικές και ονοματολογικές– από τους εκδεδομένους καταλόγους που περιλαμβάνονται τόσο στο έργο του Απόστολου Β. Δασκαλάκη (Δασκαλάκης, 1966α, 196-7), όσο και στο Μητρώο Πληρεξουσίων, Γερουσιαστών και Βουλευτών 1822-1935 (Μητρώο, 1986, 18-9). Οι αποκλίσεις αυτές είναι αποτέλεσμα της μεθοδολογίας συγκρότησης των καταλόγων στην κάθε περίπτωση. Τόσο ο Δασκαλάκης όσο και το Μητρώο συμφωνούν στον αριθμό των 128 πληρεξουσίων και τα πρόσωπα που παρουσιάζουν ταυτίζονται με δύο εξαιρέσεις (στο Μητρώο έχει αφαιρεθεί ο Αναγνώστης Παπαγιαννακόπουλος, και στη θέση του έχει προστεθεί ο γραμματέας της Εθνοσυνέλευσης Α. Παπαδόπουλος, ενώ ο Γ. Μπουτιέρος στον κατάλογο του Δασκαλάκη, καταγράφεται ως Αναγνώστης Μπουτιέρος στο Μητρώο). Πρόκειται για τους πληρεξουσίους που υπέγραψαν στην Α΄ συνεδρίαση της Εθνοσυνέλευσης η οποία έλαβε χώρα στις 6 Απριλίου του 1826 και στη συγκεκριμένη επιλογή έπαιξε πιθανότατα ρόλο και το γεγονός ότι πριν τις υπογραφές υπήρχε ο τίτλος «Αι υπογραφαί όλων των πληρεξουσίων της Εθνικής Γ΄ Εθνοσυνέλευσης» (ΑΕΠ τ. 3, 155-6).

Σύμφωνα με τη μεθοδολογία συγκρότησης του καταλόγου που ακολουθεί, σε αυτόν περιλήφθηκαν τα πρόσωπα των οποίων η υπογραφή εντοπίζεται στα επίσημα κείμενα του Σώματος, η οποία και τεκμηριώνει τη συμμετοχή τους σε αυτό –μεθοδολογία που υιοθέτησε παλαιότερα και η Τόνια Κιουσοπούλου στην τεκμηριωμένη μελέτη της για τη Β΄ Εθνοσυνέλευση (Κιουσοπούλου, 2018). Επίσης, η μελέτη των πηγών συνοδεύτηκε από την αξιοποίηση της αδημοσίευτης έρευνας που πραγματοποιεί τα τελευταία χρόνια στη Βιβλιοθήκη της Βουλής ο Σωτήρης Λεβέντης, καθώς και της αδημοσίευτης έρευνας για το πολιτικό προσωπικό της Επανάστασης, την οποία είχε πραγματοποιήσει στο παρελθόν η Τόνια Κιουσοπούλου στο πλαίσιο του Ιστορικού Αρχείου Ελληνικής Νεολαίας. Σε συνέχεια των παραπάνω, οι πληρεξούσιοι που υπέγραψαν στις 6 Απριλίου, συνιστούσαν τους περισσότερους αλλά όχι το σύνολο των πληρεξουσίων που έλαβαν τελικά μέρος στις εργασίες της Εθνοσυνέλευσης. Σύμφωνα με τη διακήρυξη του προέδρου, Π. Νοταρά, η οποία φέρει επίσης ημερομηνία 6 Απριλίου, η Εθνοσυνέλευση ξεκίνησε τις εργασίες «συγκείμενη από όλους σχεδόν τους νομίμους πληρεξουσίους του έθνους» (ΑΕΠ τ. 3, 191) και όπως προκύπτει από τα Πρακτικά, αλλά και από τις αναφορές της επιτροπής για τον έλεγχο των παραστατικών εγγράφων, η εξέταση και η αποδοχή νέων πληρεξουσίων συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών της Εθνοσυνέλευσης (ΑΕΠ τ. 3, 172, 211-4, 236, 256). Σε αυτό το πλαίσιο, χρησιμοποιήθηκαν τρία ακόμη έγγραφα της Εθνοσυνέλευσης τα οποία είναι τα μόνα που φέρουν μεγάλη λίστα υπογραφών. Πρόκειται για το Ζ΄ ψήφισμα της Εθνοσυνέλευσης (12 Απριλίου 1826), το οποίο αφορά οδηγίες προς την Επιτροπή της Συνελεύσεως (ΑΕΠ τ. 3, 179-80), το Θ΄ ψήφισμα της Εθνοσυνέλευσης (13 Απριλίου 1826), με οδηγίες προς τη Διοικητική Επιτροπή (ΑΕΠ τ. 3, 183-4), καθώς και επιστολή προς τον λόρδο Κάνινγκ, με ημερομηνία 14 Απριλίου (ΑΕΠ τ. 3, 198-201). Από τα τρία αυτά έγγραφα προκύπτουν 18 επιπλέον πρόσωπα που περιλήφθηκαν στον κατάλογο που παρατίθεται εδώ και τα οποία μας δίνουν μία πληρέστερη εικόνα των πληρεξουσίων που έλαβαν μέρος στις εργασίες της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης στην Επίδαυρο.

Ο τρόπος αναγραφής των ονομάτων συνιστά μία ακόμη δυσκολία στην κατάρτιση ενός καταλόγου των πληρεξουσίων, καθώς αυτά παρουσιάζουν άλλοτε μικρότερες και άλλοτε μεγαλύτερες διαφοροποιήσεις. Οι διαφοροποιήσεις ονομάτων και επιθέτων εντοπίζονται συχνότερα στην ορθογραφία (π.χ. Χρίστος-Χρήστος) ή στην πτώση (π.χ. Βελισσαρίου-Βελισσάριος) και είναι μικρές. Παρατηρούνται ωστόσο και σημαντικότερες διαφοροποιήσεις. Έτσι ο Αναγνώστης Παπαγιαννόπουλος υπογράφει και ως Αναγνώστης Δεληγιάννης, ο Σπύρος Φραγκεστόπουλος ταυτίστηκε με τον Σπύρο Φραγκίσκο και ο Αντωνάκης Καραπατάς ταυτίστηκε με τον Αντώνιο Κυραμιδά. Τέλος, ιδιαίτερη είναι η περίπτωση του Μπουτιέρου (Μπουτηέρου) που υπογράφει στην Α΄ συνεδρίαση. Ο Μάμουκας (Μάμουκας τ. 4, 51) διαβάζει πριν το επίθετο το γράμμα F (ή Γ αν υποθέσουμε ότι πρόκειται για τυπογραφικό λάθος), ενώ στην υποσημείωσή του παραπέμπει στη Γενική Εφημερίδα, όπου αναγράφεται Αναγν. Μπουτιέρου. Ωστόσο, το γεγονός ότι στην επιστολή προς τον Κάνινγκ υπογράφει πρόσωπο με το όνομα Γεώργιος Μπουτιέρου (Γηόργιος Μπουτηέρου), η εγγύτητα στη γραφή του F με το Γ, καθώς και το γεγονός ότι ο Δασκαλάκης στον κατάλογό του, τον οποίο, όπως είδαμε παραπάνω, αντλεί από την Α΄ συνεδρίαση, σημειώνει Γ. Μπουτιέρου, μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι επρόκειτο πιθανότατα για ένα πρόσωπο, τον Γεώργιο.