Πληρεξούσιοι Α' Εθνοσυνέλευσης

Υπόμνημα εργασίας
 
Η Α΄ Εθνοσυνέλευση απαρτίστηκε από πληρεξουσίους που είχαν αποστείλει τα τοπικά Σώματα (Πελοποννησιακή Γερουσία, Γερουσία Δυτικής Χέρσου Ελλάδος, Άρειος Πάγος) και οι τρεις ναυτικές νήσοι (Ύδρα, Σπέτσες, Ψαρά). Η σύνταξη ενός πλήρους και τεκμηριωμένου καταλόγου των προσώπων που συμμετείχαν στις εργασίες ...

... της Α΄ Εθνοσυνέλευσης αποτελεί ερευνητική πρόκληση, καθώς στο εγχείρημα σύγκλησης μίας πρώτης εθνικής συνέλευσης, οι διαδικασίες υπόδειξης αντιπροσώπων δεν ορίζονταν με σαφήνεια, ενώ η φυσική παρουσία των προσώπων που ορίστηκαν από τα τοπικά σώματα δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένη, μεταξύ άλλων και λόγω των πολεμικών συνθηκών. Ο κατάλογος των πενήντα εννέα αντιπροσώπων της Α΄ Εθνοσυνέλευσης που ακολουθεί, παρουσιάζει αποκλίσεις –αριθμητικές και ονοματολογικές– από τους εκδεδομένους καταλόγους που περιλαμβάνονται τόσο στο έργο του Απόστολου Β. Δασκαλάκη (Δασκαλάκης, 1966α, 190-1), όσο και στο Μητρώο Πληρεξουσίων, Γερουσιαστών και Βουλευτών 1822-1935 (Μητρώο, 1986, 11). Οι αποκλίσεις αυτές είναι αποτέλεσμα της μεθοδολογίας συγκρότησης του εν λόγω καταλόγου. Συγκεκριμένα, περιλήφθηκαν τα πρόσωπα των οποίων η υπογραφή εντοπίζεται στα επίσημα κείμενα του Σώματος, η οποία και τεκμηριώνει τη συμμετοχή τους σε αυτό –μεθοδολογία που υιοθέτησε παλαιότερα και η Τόνια Κιουσοπούλου στην τεκμηριωμένη μελέτη της για τη Β΄ Εθνοσυνέλευση (Κιουσοπούλου, 2018). Για τον σκοπό αυτό εξετάστηκαν οι υπογραφές στο Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος (ΑΕΠ τ. 3, 34-35) και στη Διακήρυξη της Εθνικής Συνελεύσεως (ΑΕΠ τ. 3, 41-42) –τα σημαντικότερα κείμενα της Α΄ Εθνοσυνέλευσης, που συγκεντρώνουν τον μεγαλύτερο αριθμό υπογραφών. Συμπληρωματικά, αξιοποιήθηκε ο κατάλογος που επισυνάπτεται στο Διάταγμα «περί διανομής αργυρών νομισμάτων εις τα μέλη συγκροτήσαντα την εν Επιδαύρω Εθνικήν Συνέλευσιν» (1835) που δημοσιεύτηκε στην Εφετηρίδα (Almanach) του Βασιλείου της Ελλάδος διά το έτος 1837 (Κλάδος, 1837, 166-168). Από την εξέταση των παραπάνω τεκμηρίων προέκυψε ο κατάλογος πενήντα εννέα προσώπων –αριθμός στον οποίο είχαν καταλήξει και παλαιότεροι μελετητές, όπως ο Νικόλαος Σαρίπολος (Σαρίπολος, 1907, 7) και ο Δημήτριος Πετρακάκος (Πετρακάκος, 1935 τ. 1, 273), χωρίς όμως την έκδοση καταλόγου ονομάτων. Η μελέτη των πηγών συνοδεύτηκε από την αξιοποίηση της αδημοσίευτης έρευνας που πραγματοποιεί τα τελευταία χρόνια στη Βιβλιοθήκη της Βουλής ο Σωτήρης Λεβέντης, καθώς και της αδημοσίευτης έρευνας για το πολιτικό προσωπικό της Επανάστασης, την οποία είχε πραγματοποιήσει στο παρελθόν η Τόνια Κιουσοπούλου στο πλαίσιο του Ιστορικού Αρχείου Ελληνικής Νεολαίας.

Ο τρόπος αναγραφής των ονομάτων συνιστά μία ακόμη δυσκολία στην κατάρτιση ενός καταλόγου των πληρεξουσίων, καθώς αυτά παρουσιάζουν άλλοτε μικρότερες και άλλοτε μεγαλύτερες διαφοροποιήσεις. Κάποιες φορές η διαφοροποίηση συνίσταται στην αλλαγή ενός γράμματος (π.χ. Κόντες – Κόντης, Δούρος – Τούρος) ή την αφαίρεση των συνθετικών «Χατζή» και «Παπά» (π.χ. Παπαηλιόπουλος – Ηλιόπουλος, Χατζή-Αναργύρου – Αναργύρου) κάποιες φορές όμως –κυρίως στη μεταγενέστερη χρονικά Εφετηρίδα– παρατηρείται αλλαγή της γραφής των ονομάτων σε μία λογιότερη εκδοχή. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Κωνσταντής Σαπουντζής των κειμένων της Α΄ Εθνοσυνέλευσης εμφανίζεται στην Εφετηρίδα ως Κωνσταντίνος Σάπονας (ή Σαπονάς) και ο Φώτο Μπόμπορη ως Φώτιος Μπόμπορης (ή Μπονπόρης). Σε άλλες περιπτώσεις όμως, στην Εφετηρίδα τα ονόματα των προσώπων παραφθείρονται σημαντικά, με αποτέλεσμα η ταύτιση να απαιτεί περαιτέρω έρευνα. Στον κατάλογο που ακολουθεί ο Αλέξιος Ζιμπιλάνης ταυτίστηκε με τον Αλέξιο Τζιμπουρόπουλο ή αλλιώς Τσιμπουράκη και ο Πολυχρόνης Ζανέτας με τον Πολυχρόνιο Τζαννέτου. Ιδιαίτερα σύνθετη είναι η περίπτωση του Χριστόφορου Κιρκάζη (ή Κιρκαζή) όπως αναγράφεται στην Εφετηρίδα, ο οποίος ταυτίστηκε με τον Χατζή-Κυριαζή Αναγνώστου. Ο Χατζή-Κυριαζής Αναγνώστου υπογράφει στα κείμενα της Εθνοσυνέλευσης ως Χ. Κυριαζής, γεγονός που εξηγεί πιθανότατα την παρανάγνωση του ι ως κ και την ευφάνταστη ανάλυση του Χ. στο όνομα Χριστόφορος. Σε λανθασμένη απόδοση του αρχικού Κ. αποδίδεται και ο Κώστας Τασσίκας της Εφετηρίδας, καθώς πρόκειται για τον Κυριακό Τασσίκα. Τέλος, ο Καπετάν Μανόλης Κασιώτης ή Εμμανουήλ Κασσιώτης των πηγών αναγράφεται στον κατάλογο που παρατίθεται εδώ ως Εμμανουήλ Χατζηαντωνίου, όπως δηλαδή έχει επικρατήσει στη βιβλιογραφία.