Κωνσταντάς Γρηγόριος

Γέννηση: Μηλιές 1758Θάνατος: Μηλιές 1844

Ο Γρηγόριος, κατά κόσμον Γεώργιος, Κωνσταντάς, σημαντική μορφή του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και συγγραφέας (μαζί με τον Δανιήλ Φιλιππίδη) της Νεωτερικής Γεωγραφίας, γεννήθηκε το 1758 στις Μηλιές Πηλίου, όπου διδάχθηκε και τα πρώτα γράμματα. Χειροτονήθηκε διάκονος σε ηλικία 21 ετών και συνέχισε την εκπαίδευσή του στο Άγιο Όρος, τη Χίο, την Κωνσταντινούπολη και πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Από το 1797 έως το 1802 δίδαξε στη σχολή των Αμπελακίων. Στη συνέχεια ταξίδεψε στη Βενετία, όπου έμεινε έως το 1808 πραγματοποιώντας μεταφράσεις και εκδόσεις, και έπειτα στην Κωνσταντινούπολη, όπου εργάστηκε ως οικοδιδάσκαλος. Το 1812 επέστρεψε στις Μηλιές, όπου με τη βοήθεια του Άνθιμου Γαζή αναμόρφωσε το τοπικό σχολείο. Μετά την έναρξη της Επανάστασης, ο Γρηγόριος Κωνσταντάς έλαβε μέρος τον Νοέμβριο του 1821 στη Συνέλευση των Σαλώνων και τον επόμενο μήνα συμμετείχε στην Α΄ Εθνοσυνέλευση ως πληρεξούσιος Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος. Κατόπιν, διετέλεσε παραστάτης στο Α΄ Βουλευτικό (1822). Κατά τη διάρκεια της θητείας του, από τον Φεβρουάριο έως τον Απρίλιο του 1822 συμμετείχε σε αποστολές που του ανέθεσε το Σώμα, ενώ στη συνέχεια απουσίασε για μακρό διάστημα από την έδρα της Διοίκησης. Μετά τη διακοπή των συνεδριάσεων του Σώματος τον Ιούνιο του 1822, μετείχε στις εργασίες της Βουλευτικής Επιτροπής και συγκαταλέγεται ανάμεσα στους παραστάτες που υπέγραψαν στις 9 Νοεμβρίου του 1822 τη Δεύτερη Πράξη της, με την οποία θεσπίστηκε ο πρώτος εκλογικός νόμος. Από τον Απρίλιο του 1823, ο Κωνσταντάς συμμετείχε ως πληρεξούσιος Θεσσαλίας στη Β΄ Εθνοσυνέλευση, η οποία τον διόρισε στην εννεαμελή επιτροπή για τη συγκρότηση ποινικού κώδικα. Ένα χρόνο αργότερα, τον Ιούλιο του 1824, διορίστηκε από το Βουλευτικό έφορος της Παιδείας και στο πλαίσιο των καθηκόντων του περιηγήθηκε στην Πελοπόννησο και τα νησιά του Αιγαίου μέχρι τα τέλη του 1825 συντάσσοντας αναφορές σχετικές με τη σύσταση ή ανασύσταση σχολείων. Το 1829, κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Καποδίστρια, διορίστηκε στην τριμελή επιτροπή η οποία διηύθυνε το Ορφανοτροφείο της Αίγινας. Μετά τη δολοφονία του Κυβερνήτη, ο Κωνσταντάς επέστρεψε στις Μηλιές, όπου συνέχισε το διδακτικό του έργο μέχρι τον θάνατό του στις 6 Αυγούστου 1844.

Τω εξοχωτάτω Μινίστρω των Εσωτερικών και προσωρινώ Μινίστρω του Πολέμου.

Τη 15 του τρέχοντος έφθασα εις Σκόπελον, ανέγνωσα το γράμμα σας τοις εκεί ευρισκομένοις Ζαγοραίοις. Μετά τρεις ημέρας μετέβην εδώ εις Σκιάθον, και ανέγνωσα και το τοις ενταύθα, οι οποίοι όλοι ευχαριστήθησαν και μένουν υπόχρεοι εις την υπερτάτην Διοίκησιν διά την πρόνοιαν όπου δείχνει προς αυτούς. Τη εξής ημέρα έστειλα αντίγραφον του γράμματος της Διοικήσεως προς τον καπητάν Μήτρον Μπασδέκην, γράψας και εγώ όσα εδυνήθην αποτρεπτικά, όστις ήτον έτοιμος να αποστατήση πάλιν τα ανόητα χωρία και να τα φέρη εις παντελή απώλειαν. Ο νέος εμποδίσθη από το να κινήση τα χωρία, πλην άλλους γειτονικούς προσκυνημένους τόπους πειράζει, και κάμνει τους Τούρκους να υποπτεύωσιν εκείνα τα άθλια χωρία. Ο νέος είναι καλής γνώμης, πλην είναι νέος και έχει κακόυς και απηλπισμένους συμβούλους από τα ίδια χωρία. Κατ’ αυτάς τας ημέρας μελετώ να κατεβώ εις Τρίκερι να τον ομιλήσω και στοματικώς τα δέοντα. Ο καπητάν Διαμαντής έλειπεν εις Όλυμπον, και έστειλα εντεύθεν επίτηδες πλοίον και τον έφερα και απόψε ή αύριον μεταβαίνει εις το νησί της Ευρίπου, του οποίου και αυτού τα πράγματα είναι εις αθλίαν κατάστασιν διά την πολυαρχίαν και ασυμφωνίαν των εγχωρίων˙ είναι όμως ελπίς να το βάλη εις καλήν κατάστασιν η γενναιότης του, αφού περάση εκεί. Διά να το κατορθώση όμως ευκολώτερα, χρεία να γράψη η Διοίκησις γράμμα, διά του οποίου να τον αποκαθιστά αρχηγόν πάντων των στρατευμάτων της Ευβοίας˙ να προστάξη και τους άλλους καπητανίσκους, όσοι ευρίσκονται εκεί, ομοίως και τους προκρίτους και κατοίκους της νήσου, να τον γνωρίζουν τοιούτον και να δείχνουν προς αυτόν κάθε υποταγήν και ευπείθειαν, και με τούτο ίσως ευτακτήση και αυτή η πολυπαθής χώρα, η οποία αλλέως κινδυνεύει να χαθή, επειδή και καπητάνοι και έφοροι και υποέφοροι είναι όλοι λησταί και αχρείοι άνθρωποι. [...]

Απόσπασμα αναφοράς του Γρηγόριου Κωνσταντά, 27 Αυγούστου 1822

ΑΕΠ τ. 1, 427-428

Πηγές:
ΑΕΠ τ. 1, 1, 12, 15, 17, 55, 60, 67, 83, 86, 179, 181, 192, 202, 212-214, 491
ΑΕΠ τ. 2, 345, 366-367, 414
ΑΕΠ τ. 3, 19, 34, 39, 42, 46, 56, 75, 77, 79, 101, 135, 146
ΑΕΠ τ. 7, 21, 91, 122, 136-137, 145, 155, 280, 293, 327, 332, 532
ΑΕΠ τ. 8, 101, 144, 158, 265, 317, 469
ΑΕΠ τ. 9, 59, 157, 160
ΑΕΠ τ. 10, 36-7
ΑΕΠ τ. 13, 4
Μάμουκας τ. 1, 78, 86

Βιβλιογραφία:
Αντωνίου, 2018, 106-107
Κιουσοπούλου, 2018, 84
Μούρτζανος, 2009, 30-71, 228-269
ΠΒΛ τ. 5, 127-128

Μηλιές 1758

Κωνσταντάς Γρηγόριος

Λαζάρου Ορλώφ Ιωάννης

Κρεστενίτης Λυκούργος

Κωνσταντάς Γρηγόριος

σχετικά

Κάββας Μιχαήλ

Καΐρης Θεόφιλος

Καλαμαριώτης Δημήτριος